سیر مراحل تدوین اصل ممنوعیت توهین به مقدسات

مقدمه در هر جامعه‌ای اشخاص و نهادهایی وجود دارند که احترام به آن‌ها واجب است و اهانت به آن‌ها چالش‌های جدی ایجاد می‌کند چه‌بسا برخی از نزاع‌ها در سطح بین‌المللی ریشه در این موارد داشته باشد. احترام به مقدسات هر دین یکی از اصول مسلم تربیت و نشان رشد و شکوفایی فرهنگی و لازمه‌ی ایجاد روحیه‌ای بشر خواهی و تحکیم مبانی اخلاقی و قوام پایه‌های صلح و دوستی است و عدم رعایت این صفت نیک، موجب اختلافات، کدورت‌ها، دشمنی‌ها و احیاناً جنگ‌های کوچک و بزرگ، قتل‌عام‌ها و کشتارهای دسته‌جمعی گردیده و هزینه‌های سنگینی را بر فرد و جامعه تحمیل خواهد کرد.   آزادی مفهومی محوری در حقوق بشر معاصر است و از نظر تاریخی بحث ها و نظریات راجع به آن مقدم بر نظریه حقوق بشر است. داستان تقدیس آزادی را در نوشته های تاریخی و نظریات فلاسفه و حکیمانی مثل کانت، هگل، جان لاک، روسو، ولتر و جان استوارت میل می توان یافت. بسیاری از نظامهای حقوقی معاصر نیز بر پایه آزادی بیان شده اند و یا حداقل در ظاهر چنین ادعایی دارند.   بر همین مبنا احترام به آزادی بیان و اندیشه به عنوان یکی از مهمترین مظاهر آزادی و یکی از بنیادی‌ترین حقوق انسانی در قوانین اساسی بسیاری از کشورها تضمین شده و در اعلامیه جهانی و منشور حقوق بشر مورد تاکید قرار گرفته است.   در این میان آنچه همواره محل اختلاف بوده محدودیت های آزادی بیان و حد و مرز مشروعیت این محدودیت ها بوده است. در طول تاریخ آزادی بیان به خصوص آنگاه که در تقابل با مقدسات و باورهای مذهبی سایر افراد قرار گرفته موجب مخالفت‌ها و محدودیت‌های جدی شده است.   برای نمونه مواردی مثل «کفرگویی»، «ارتداد» و «توهین به مقدسات» در بسیاری از نظامهای حقوقی خارج از محدوده آزادی بیان محسوب شده و حتی جرم‌انگاری شده است. این مساله شاید در هیچ موضوعی به اندازه باورهای عامیانه راجع به مساله توهین به اعتقادات یا مقدسات دیگران بروز و ظهور عمومی نداشته باشد.   در باور بسیاری از افراد در جامعه‌ای سنتی و مذهبی مثل ایران «احترام به اعتقادات دیگران» و «توهین نکردن به مقدسات» یکی از بدیهی ترین «حقوق بشر» تلقی می شود.   حتی گاهی کسانی که کمترین اعتقادی به موازین بین المللی حقوق بشر ندارند، برای اثبات این مدعای خود به مواد اعلامیه جهانی حقوق بشر استناد می کنند، البته با تفسیر و خوانش مخصوص به خود.

سیر مراحل تدوین اصل ممنوعیت توهین به مقدسات

مقدمه

در هر جامعه‌ای اشخاص و نهادهایی وجود دارند که احترام به آن‌ها واجب است و اهانت به آن‌ها چالش‌های جدی ایجاد می‌کند چه‌بسا برخی از نزاع‌ها در سطح بین‌المللی ریشه در این موارد داشته باشد.

احترام به مقدسات هر دین یکی از اصول مسلم تربیت و نشان رشد و شکوفایی فرهنگی و لازمه‌ی ایجاد روحیه‌ای بشر خواهی و تحکیم مبانی اخلاقی و قوام پایه‌های صلح و دوستی است و عدم رعایت این صفت نیک، موجب اختلافات، کدورت‌ها، دشمنی‌ها و احیاناً جنگ‌های کوچک و بزرگ، قتل‌عام‌ها و کشتارهای دسته‌جمعی گردیده و هزینه‌های سنگینی را بر فرد و جامعه تحمیل خواهد کرد.

 

آزادی مفهومی محوری در حقوق بشر معاصر است و از نظر تاریخی بحث ها و نظریات راجع به آن مقدم بر نظریه حقوق بشر است. داستان تقدیس آزادی را در نوشته های تاریخی و نظریات فلاسفه و حکیمانی مثل کانت، هگل، جان لاک، روسو، ولتر و جان استوارت میل می توان یافت. بسیاری از نظامهای حقوقی معاصر نیز بر پایه آزادی بیان شده اند و یا حداقل در ظاهر چنین ادعایی دارند.

 

بر همین مبنا احترام به آزادی بیان و اندیشه به عنوان یکی از مهمترین مظاهر آزادی و یکی از بنیادی‌ترین حقوق انسانی در قوانین اساسی بسیاری از کشورها تضمین شده و در اعلامیه جهانی و منشور حقوق بشر مورد تاکید قرار گرفته است.

 

در این میان آنچه همواره محل اختلاف بوده محدودیت های آزادی بیان و حد و مرز مشروعیت این محدودیت ها بوده است. در طول تاریخ آزادی بیان به خصوص آنگاه که در تقابل با مقدسات و باورهای مذهبی سایر افراد قرار گرفته موجب مخالفت‌ها و محدودیت‌های جدی شده است.

 

برای نمونه مواردی مثل «کفرگویی»، «ارتداد» و «توهین به مقدسات» در بسیاری از نظامهای حقوقی خارج از محدوده آزادی بیان محسوب شده و حتی جرم‌انگاری شده است.

این مساله شاید در هیچ موضوعی به اندازه باورهای عامیانه راجع به مساله توهین به اعتقادات یا مقدسات دیگران بروز و ظهور عمومی نداشته باشد.

 

در باور بسیاری از افراد در جامعه‌ای سنتی و مذهبی مثل ایران «احترام به اعتقادات دیگران» و «توهین نکردن به مقدسات» یکی از بدیهی ترین «حقوق بشر» تلقی می شود.

 

حتی گاهی کسانی که کمترین اعتقادی به موازین بین المللی حقوق بشر ندارند، برای اثبات این مدعای خود به مواد اعلامیه جهانی حقوق بشر استناد می کنند، البته با تفسیر و خوانش مخصوص به خود.

مطالعه بیشتر