صحیح یا باطل بودن مهر سنگین

 

 

چکیده

مهريه، به منزله يکي از حقوق مالي زوجه در اسلام، جايگاه و اهميت ويژه اي دارد. قرآن کريم از مهريه به منزله صداق، نحله، و… تعبير مي کند و نحله نشانه صداقت مرد به زن در پيمان زناشويي است.

در فقه اماميه و قانون مدني ايران براي مهريه سقفي تعيين نشده و ميزان آن به توافق طرفين محول شده است.

در سال هاي اخير، تغيير نظام ارزش ها، هنجارها، باورها، و… موجب شده است که مهريه از جايگاه اصلي اش فاصله بگيرد و به ميزان چشمگيري افزايش يابد.

اين افزايش باعث بروز مشکلاتي در کارکرد خانواده، جامعه، و… شده است.

سوال اصلي اين پژوهش اين است که جايگاه مهريه هاي سنگين چيست؟ نتايج بيانگر آن است که اگرچه در اسلام براي مهريه سقفي تعيين نشده است، قراردادن مهريه سنگين لااقل ناپسند شمرده مي شود.

شايد فلسفه اين کراهت پيامدهاي منفي و تبعات ناگوار اجتماعي است که از مهريه هاي سنگين متوجه فرد و جامعه مي شود.

فقها هم مسلمانان را بر سبک گرفتن مهريه تشويق کرده و از گرفتن مهريه سنگين بر حذر داشته اند.

کلید واژگان: مهریه، زن، مهریه سنگین، مهریه سبک.

 

صحیح یا باطل بودن مهر سنگین

 

مقدمه

خانواده، به منزله کوچکترین واحد اجتماعی، پایـه و اسـاس هـر جامعـه اي اسـت و نقـش مهمی در سعادت یا حتی شقاوت انسان ایفا میکند.

این نهاد مقدس در آموزه هاي دینـی از جایگاه ویژهاي برخوردار است و مورد توجه اندیشمندان نیز قرار گرفته است. تلاش بـرا ي تثبیت و استواري نهاد خـانواده و اقـدام بـرا ي از هـم نگسسـتن آن همـواره از مهـم تـر ین دغدغه هاي مسئولان هر جامعه محسوب میشود.

این نهاد مقدس همواره در هر جامعه اي با تهدیدهایی رو به رو بوده است.

یکـی از ایـن تهدیدها که در گذشته هم جامعه ایران با آن رو به رو بوده، اما امروز شکل گسـترده تـر ي بـه خود گرفته تعیین مهریه هاي سنگین در عقد و نکاح دائم است. اگرچه در آموزه هـاي دینـی به سبک گرفتن مهریه توصیه شده است،

در گذر زمان این نوع نگرش متحول شـده، مهر یـه به طور بیرویه افزایش یافته، و به معضلی اجتماعی تبدیل شده اسـت . از ایـن رو، بررسی همه جانبه و ریشه یابی آن و ارائه راه حلهاي ممکن ضروري به نظر میرسد اهمیت موضوع به حدي است که قانون اساسی جمهوري اسـلامی ایـران در اصـل 21 مقرر داشته است: «دولت موظف به تضمین حقوق زن در تمام جهـات بـا رعایـت مـوازین اسلامی و ایجاد زمینه هاي مناسب براي احیاي حقوق مادي و معنوي او می باشد».

اصل دهم قانون مذکور نیز بر تشکیل خانواده و پاسـداري از قداسـت و اسـتواري روابـط خـانوادگی تأکید دارد.

تعیین مهریه با توجه به توانایی مرد، شأن زن، و فرهنگ حاکم به طرفین واگـذار شده است. با این حال، سنگینی مهریه عملاً باعث بروز مشکلاتی بـراي خـانواده، دسـتگاه قضایی، و به تبع آن جامعه میشود و اقدام زوجه براي وصول مهریه کمتر به نتیجه میرسد.

زنان اغلب در قبال گرفتن طلاق مهریه خود را بذل میکنند و از شوهر خود جدا میشـوند؛ به علاوه موفقیت آنان در وصول مهریه کم است. امروزه اوضاع اجتماعی ایران تغییر کرده اسـت، زنـان بسیاري تحصیلات دانشـگاهی، مهارتهاي فردي، و مشاغل درآمدزا دارند و به استقلال اقتصادي رسیده اند.

از سوي دیگر، با پیشرفت جامعه و ارتقاي فرهنگی و علمی زنان، خواسته ها و انتظارات آنان نیز تغییر کرده است. این مطالب به این معنا نیست که زنان اکنون بیش از گذشته به مهریه اهمیت می دهند، بلکه ظاهر امر حاکی از آن است که مهریه در شکل سنتی خود که فقـط در هنگـام جـدا یی(آن هم تحت شرایط خاص) به زنان پرداخت می شود دیگر کـارایی چنـدانی بـرا ي آنهـا ندارد. به همین علت به نظر میرسد باید در قوانین تغییرات و اصلاحاتی انجام شود، مبـادا این مسئله زمینه ساز تخطی از قانون شود در جامعه ایران، مهریه از اصل و فلسفه وجودي اش فاصـله گرفتـه و بـه منزله ضـمانت استحکام نکاح در آینده درآمده است……

مطالعه بیشتر