حق بر آزادی رفت و آمد در حقوق ایران و اسناد بین المللی با تاکید بر اصل 33

مقدمه

آزادی رفت و آمد یکی از اهم حقوق فردی و آزادی‌های عمومی به شمار می‌آید. این نکته از بررسی اعلامیه‌های حقوق، همچون اعلامیه‌ی حقوق آمریکا، اعلامیه‌ی حقوق بشر و شهروند فرانسه، و هم‌چنین اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر و… به دست می‌آید.

تعریف آزادی رفت و آمد این است که افراد در خروج از کشورِ خود به هر نقطه‌ای آزادند و هرگاه بخواهند ‌می‌توانند به کشور خود مراجعت نمایند و اینکه هرگاه بخواهند بتوانند در داخل کشور رفت و آمد کنند. در این مسیر هیچ مانعی نباید مخل به اراده‌ی شخص باشد.

«آزادی رفت و آمد، نتیجه‌ی امنیت شخصی است»(آخوندی، 1387) و این حق از حقوق اولیه‌ی فرد در کشورهایی که حاکمیت مردم‌سالارانه دارند، محسوب می‌شود، تا آنجا که برخی معتقدند محروم نمودن افراد از چنین حقی از ویژگی‌های حکومت‌های اقتدارگرا و تمرکزطلب است.

جمهوری اسلامی ایران در حوزة حقوق بشر بین­الملل تعهداتی را پذیرفته است که این تعهدات باید در قانون و عمل تطبیق داشته باشد. یکی از موضوعات مهم حقوق بنیادین، ح آزادی رفت و آمد (من بازداشت خودسرانه) است که بارها گروه کاری بازداشت­های خودسرانة شورای حقوق بشر سازمان ملل و موضوع قطعنامه های حقوق بشری علیه ایران در مجامع بین­المللی از آن انتقاد کرده­اند(خسروی، 1388).

لذا ضرورت این موضوع می­رساند که میزان مطابقت قوانین ایران با تعهدات بین­المللی در حووزة حقوق بشر در مسئلة ح آزادی رفت و آمد با توجه به نوآوری­های قانون آیین دادرسی کیفری(اصل 33) مصوب 1392ش ، بررسی گردد.

استانداردهایی که در اسناد بین­المللی حقوق بشر در خصوص ح آزادی رفت و آمد، به صورت متمرکز و اصلی در میثاق حقوق مدنی سیاسی بیان شده است و ایران هم عضو این معاهده می­باشد؛ بر همین اساس استانداردهای بین­المللی در این خصوص را با قواعد و مقررات ناظر براین ح درحقوق ایران(اصل 33 قانون اساسی) بررسی تطبیقی خواهیم کرد(جویباری، 1392).

مطالعه بیشتر