اتانازی و حق بر مرگ در اسناد حقوق بشری و قوانین ایران

 

اتانازی Euthanasia” ” امروزه یک اصطلاح خاص دردانش پزشکی است و مفهوم کلی آن «اعطای مرگ خوب وراحت به بیمارلاعلاج ودردمنددر شرایط خاص» است.

بحث درمورد درستی یا نادرستی این مساله ازجهات گوناگون به ویژه از منظر دین و واخلاق از اواخر قرن نوزدهم درغرب اوج گرفت و با گذشت زمان به یکی از مباحث چالش برانگیز درحوزه اخلاق و حقوق پزشکی تبدیل شد. هدف این پژوهش بررسی اتانازی در حقوق بشر و قوانین ایران  می باشد.

اگرچه سابقه علمی و عملی اتانازی در اسناد حقوق بشر بسیار طولانی است اما ورود این واژه به حوزه دانش پزشکی به عنوان یک اصطلاح، به قرن شانزدهم میلادی بر می گردد و در قرن بیستم به یک مساله چالش برانگیز در اخلاق و حقوق پزشکی تبدیل شده و کتب و مقالات زیادی در این موضوع نوشته شده است. این مساله در جهان اسلام سابقه چندانی ندارد.

پژوهش های انجام شده در مساله اتانازی در قوانین حقوق بشر پاسخ گوی نیاز و پرسش های روزافزون بیماران ، پزشکان و عموم جامعه، در مورد تبیین مسایل شرعی، قانونی و اخلاقی مربوط به این مساله نیست. از این رو پیشنهاد می شود که مراکز علمی جهان به ویژه ایران، پژوهش درمورد آن را در اولویت تحقیقاتی خود قرار دهند.

 

 

اتانازی و حق بر مرگ در اسناد حقوق بشری و قوانین ایران

 

 

مقدمه

واژه یونانی «اتانازیEuthanasia » مرکب از دو بخش«EU» به معنی« خوب، راحت » و «Thanasia» به معنی مرگ برگرفته از«Thanatos الهه مرگ» است. در مجموع کلمه «Euthanasia» به معنی «خوش مرگی» یا «مرگ راحت» است. در برابر آن  (Eudaimoneia)به‌ معنی «خوش زیستی» یا «به زیستی» قرار دارد (1).

مولفان و مترجمان فارسی زبان و عرب، گاه این واژه را با همان تلفظ انگلیسی ولی با رسم الخط فارسی یا عربی مانند: اتانازی، یوتانازی ، الاثنیزیا ، الاوتانازی و مانند آن ، به کاربرده اند و گاه معادل هایی مانند: مرگ آسان، به مرگی، خوش مرگی، هومرگی، مرگ شیرین، مرگ داوطلبانه ، قتل ترحم آمیز (در زبان فارسی)، و الموت الهین، القتل الرحمه، القتل الرحیم و… (درزبان عربی) را، در برابرآن قرارداده اند. اکثر این معادل ها ترجمه عباراتeasy death ,mercy killing, است كه در فرهنگ لغت غربی ها برای بیان معنی این واژه آمده است (2).

درحال حاضر این واژه صرفا به معناى «مرگ خوب يا راحت» نیست.

بلکه به عنوان یک اصطلاح در دانش پزشکی ، به معنی «پایان دادن به زندگی بیمار لاعلاج دردمند با روشى سريع و بدون درد به قصد رهایی بخشیدن او از درد» است.

البته اقسامی که امروزه محققان، برای اتانازی ذکر می کنند. (مانند اتانازى فعال، غيرفعال، داوطلبانه و غيرداوطلبانه و اجبارى)، دامنه معنایی این اصطلاح را بسیار گسترده تر می کند(کاتوزیان، 1385).

 

مطالعه بیشتر